Verbeeldende taal: laat lezers ervaren wat jij bedoelt

Taal is prachtig. Krachtig, maar ook super complex. Het blijft wonderbaarlijk hoe je taal leert. Kinderen spreken rond hun eerste levensjaar hun eerste woordjes: het vocabulaire komt dan meestal niet veel verder dan ‘papa’ en/of ‘mama’. En ze begrijpen vanaf deze leeftijd de eerste eenvoudige opdrachten en veelvoorkomende woorden (‘jas aan’, ‘auto’). Een kinderbrein ontwikkelt razendsnel en in rap tempo leren kinderen nieuwe woorden bij.

Maar wat heeft dat te maken met deze blog? Het verband zit ‘m in de ervaring die je taal kunt geven. Kinderen leren het snelste nieuwe woorden door ze te ervaren. Zo ook volwassenen. En een tekst vol ervaringen leest veel aantrekkelijker dan een ‘droge’ tekst. Denk zelf maar aan het verschil tussen een brief van de belastingdienst (droog, taai en stom) en een column in je favoriete magazine (energiek, vaak gericht op beleving en daardoor leuk). Die laatste tekst leest lekkerder, de informatie hieruit neem je beter in je op én onthoud je beter.

Voorbeeld: een sinaasappel

Een voorbeeld. Je wilt schrijven over een sinaasappel. Je kunt het woord ‘sinaasappel’ noemen en op het platte vlak uitleggen wat een sinaasappel is. Met een mooie mindmap en een oranje stift doe je pogingen om een rondje te schetsen dat moet lijken op een sinaasappel. 

Maar je kunt het ook heel anders aanpakken. Ga naar de supermarkt of groenteboer en koop een échte sinaasappel. Pel de zachtoranje schil van de vrucht en ruik eens aan je sappige, plakkerige vingers. Deze ruiken nu al mierzoet. Scheur met je vingers een partje van de sinaasappel af. Het sap maakt je vingers kleverig en het aroma van de sinaasappel komt je tegemoet. Steek het partje in je mond en je smaakpapillen exploderen: een sappige, volzoete smaak streelt je tong. Je proeft de velletjes en het sap druipt van je kin.

Heb je door hoe verschillend bovenstaande ervaringen zijn? Bij het eerste voorbeeld mis je de ervaring, de beleving. Bij het tweede voorbeeld heb ik je (wellicht wat overdreven ;)) een sinaasappel laten beleven. Door het op zo’n manier te omschrijven dat het water je in de mond loopt en je de sinaasappel bijna écht proeft.

Zelf verbeeldend schrijven

Stukken of artikelen zonder enige beleving zijn vaak saai om te schrijven en lezen. Zo’n stuk wil je liever niet schrijven, al kom je er soms niet onderuit. Want schrijf je bijvoorbeeld een informatief, online stukje met als doel mensen zo snel mogelijk naar een bestelknop te loodsen? Dan is het belangrijk om to-the-point te komen en je hoeft dan niet in te steken op ervaring. Maar schrijf je een artikel over de beleving van een bepaald product (bijvoorbeeld een hottub) of een gebeurtenis (denk aan een ervaring in een restaurant), dan wil je tot de verbeelding spreken.

Nu praktisch: hoe doe je dat dan?

Laat lezers taal ervaren door verbeeldend te schrijven met deze tips:

1. Gebruik voorzetsels, maar overdrijf niet. In het voorbeeld van de sinaasappel hierboven illustreerde ik wat je aan ‘proef-, ruik-, zie- en voelwoorden’ toe kunt voegen voor meer beleving. Ik dikte het wel iets aan. Zorg er in ieder geval voor dat de voorzetsels de leesbaarheid en ritme van je tekst niet verstoren. Dus: ‘een gitzwarte, wiebelende, kriebelende en zoemende vlieg die bromt’ is misschien wat overdreven om een bromvlieg te omschrijven. 
2. Wees je bewust van wanneer je woorden kunt laten proeven, voelen, horen, zien of ruiken. Dan weet je namelijk ook wanneer je de extra beleving toe kunt voegen aan het woord. Ter illustratie: schrijf je over een bank, bedenk dan hoe deze kan voelen. Of tik je een tekst voor een bloemenwinkel, ga dan in op de geuren en kleuren van de boeketten. Soms moet je woorden of zinnen wat aanpassen om verbeeldend te schrijven, soms komen ze spontaan op je pad.
3. Geef kleur aan je woorden. En gebruik dan niet het simpele ‘rood’, ‘groen’ of ‘geel’. Nee, beschrijf hoe die kleur eruit ziet. Bijvoorbeeld: ‘de kleur van de Middellandse Zee op een zonnige namiddag’ (zie je ‘m voor je?) of ‘citroengeel’ (die proeft zelfs een beetje zuur ;)). Maar ook ‘framboosroze’ of ‘zo goud als een glanzende Olympische medaille’ zijn manieren om kleuren te laten beleven.
4. Schrijf uit hoe iets klinkt met een zogenaamd hoorwoord. Bijvoorbeeld: ‘Tienermeisjes schaterlachen, buiken knorren en glazen rinkelen in het pannenkoekenrestaurant’. Zo heb ik met hoorwoorden omschreven dat het vrij rumoerig is daar.
5. Voer bovenstaande ook uit wanneer je omschrijft hoe iets proeft, ruikt of voelt. Voorbeelden hiervan zijn ‘botermalse biefstuk’ (proeven), ‘tintelend als champagne op de tong’ (proeven én voelen), ‘geurend als een rioolput’ (ruiken) of ‘ijskoud’ (voelen).

Aan de slag

Ook creatief, verbeeldend en met beleving schrijven? Houd dan al deze informatie in je achterhoofd. Ga op zoek naar de juiste bewoording en wees creatief. Heb je hulp nodig? Neem gerust contact op, wij helpen je graag.